Słowo szalanda powstało z greckiego chelandion, to znaczy równy statek i praktycznie oznacza barkę, czyli niewielki statek o małym zanurzeniu, płaskim dnie i niskiej burcie. Chyba najbardziej typowymi szalandami były angielskie rzeczno-morskie szalandy XIX w. nazwane wherry, keel, Iillyboy i barka tamizka, którą można zobaczyć w muzeum morskim w Rochester. Bardzo interesującą grupę barek pochodzącą z XVIII i XIX w. przedstawiają małe statki ze wschodniej części Morza Śródziemnego.

W odróżnieniu od szaland angielskich, które w celu poprawienia stateczności oraz możliwości żeglowania ostro na wiatr używały ruchomych bocznych mieczy, szalandy śródziemnomorskie nie były w nie wyposażone. Na Morzu Egejskim rybacy greccy używali małej otwartej barki — skapho z jednym masztem i wielkim żaglem rozprzowym. Rozprza była w rzeczywistości drzewcem, które rozdzielało żagiel czworokątny na dwie trójkątne części. Taki żagiel był bardzo przydatny na małych barkach rybackich o małym zanurzeniu, bowiem umożliwiał proste i bezpieczne manewrowanie.

Pokład takiego statku był — podobnie jak kiedyś na starożytnych greckich statkach handlowych — chroniony przed bryzgami fal osłoną z płótna tworzącą jakby falszburtę. Skapho miała poszycie klinkierowe, przejęte od statków z północy, ale już podobny turecki statek o nazwie czektirma miał gładkie poszycie karawelowe. Taki sam rodzaj ożaglowania miała maltańska speronara. Inna szalanda turecka, tak zwana mahone, posiadała zamiast rozprzy ekscentrycznie zamocowaną reję na małym maszcie z żaglem łacińskim, to jest praktycznie tylko dolną część żagla rozprzowego.

Reja była u dołu zrównoważona ciężarkiem. Większą barką z dwoma masztami była grecka sakolewa, wyposażona w kombinowane ożaglowanie rozprzowe, rejowe ‘łacińskie. Na przednim, do przodu pochylonym maszcie, który bywał stosowany na statkach bizantyjskich, oprócz żagla rozprzowego posiadała również żagiel rejowy i przedni sztaksel (sztafok), na tylnym maszcie żagiel łaciński a nad bukszprytem dalszy sztaksel. Sakolewa jest czasami mylona z trekandiną ale jednak — według Mondfelda — chodzi o dwa różne statki. Trekandina miała zamiast żagla rozprzowego żagiel gaflowy a zamiast żagla łacińskiego żagiel lugrowy. Oprócz tego na fokmaszcie miała o jeden lub dwa żagle rejowe więcej. Ożaglowanie rozprzowe miała również barka tamizka oraz tzw. szalanda oczakowska, która w okolicach Odessy używana jest jeszcze do dziś, tylko zamiast bocznych mieczy ma płetwę kilową.