21. Pinka i Tartana

 

CCF20141111_000348

Na francuskim wybrzeżu Morza Śródziemnego i na Morzu Liguryjskim pod koniec XVIII i na początku XIX w. pojawił się nowy wariant szebeki, nazwany pinką. W odróżnieniu od szebeki pinka miała wyższy dziób a zatem i wyższy bukszpryt oraz krótszy, bardziej przysadzisty i mniej elegancki kadłub. Takielunek jednak został przejęty z szebeki bez żadnych zmian, to znaczy na wszystkich trzech masztach były żagle łacińskie.

Na pince francuskiej (rys.) pozostał typowy dla szebeki kształt rufy z długim nawisem, natomiast na pince genueńskiej i liguryjskiej rufa była zakończona pawężą nad powierzchnią wody. W XIX w. gdy łacińskie ożaglowanie pinki zaczęto łączyć z rejowym, pinka francuska miała na pierwszych dwóch masztach po trzy żagle rejowe a żagiel łaciński pozostał tylko na tylnym maszcie. Interesujące są niektóre rysunki pinki genueńskiej, według których na pierwszych dwóch masztach były wprawdzie żagle rejowe ale na pokładzie były przygotowane również długie reje ze zrefowanymi żaglami łaciński-mi.

Można więc przypuszczać, że takielunek rejowy był przygotowany w razie potrzeby do zmiany na łaciński. Był to chyba jedyny statek z tak niezwykłym alternatywnym takielunkiem. Jednym z pierwszych wariantów szebeki, który powstał jeszcze w XVI w., była tartana. Ten mały i stosunkowo szeroki statek z ożaglowaniem łacińskim i przegiętym pokładem należał do najbardziej rozpowszechnionych statków Morza Śródziemnego (głównie w jego zachodniej części). Z tego powodu znanych jest kilka wariantów tartany — francuska, hiszpańska, ale także albańska. Przy długości 18 m osiągała ona szerokość 5,3 m. Był to więc statek, którego stosunek długości do szerokości wynosił 3,5 : 1. Tartana miała tylko dwa maszty, pierwotnie przedni i środkowy, zaś w drugiej połowie XVIII w. przedni maszt został zlikwidowany, za to pojawił się mały maszt rufowy.

Przedni żagiel łaciński został przy tym zastąpiony przez wielki sztaksel a na niektórych francuskich tartanach w celu uzyskania jeszcze większej prędkości statku przybył również żagiel rejowy. Tartana była żaglowcem bardzo zwrotnym i szybkim, dlatego też znalazła wszechstronne zastosowanie — od statku rybackiego do okrętu wojennego. Jednomasztowa tartana z wielkim przednim sztakslem jest używana do dzisiaj na wybrzeżu hiszpańskim jako statek rybacki.

spacer

Odpowiedz