– Plan Augsburga

– 1521 r.

– DRZEWORYT
– 80 x 192 CM
– JÓRG SELD
– BRITISH LIBRARY, LONDYN, WIELKA BRYTANIA

Panoramiczny plan Augsburga w Bawarii jest pierwszą mapą północnoeuropejskiego miasta, jaką kiedykolwiek wykonano. Powstała z połączenia ośmiu arkuszy odbitych z klocków i ukazuje miasto z lotu ptaka, pod kątem dobrze podkreślającym jego status włoskich renesansowych pracowniach kartograficznych , z czym się zresztą nie krył — aby jak najrzetelniej oddać każdą ulicę i każdy dom w mieście.

Przeprowadził pomiary już w 1514 r.; jednak druk dzieła umożliwiła dopiero współpraca z artystą drzeworytnikiem Hansem Weiditzem oraz z cechem aptekarzy i drukarzy, a także finansowe wsparcie ze strony bogatego kupieckiego rodu Fuggerów — a zwłaszcza samego Jakoba Fuggera (1459-1525), który przyczynił się do wybudowania nowej dzielnicy, nazwanej potem na jego cześć Fuggerei. W swej pracy Seld i jego współpracownicy połączyli techniczną maestrię z matematyczną precyzją i stworzyli kartograficzne dzieło godnie reprezentujące uzasadnioną dumę augsburskich mieszczan ze swego pięknego i bogatego miasta.

JÓRG SELD
ok. 1454-1527
Jeśli weźmie się pod uwagę znakomite dokonania Selda w zakresie inżynierii, sztuki i kunsztu drukarskiego, zdumiewa skąpość informacji o nim. Wiadomo, że urodził się i umarł w Augsburgu oraz że był ważną postacią tego miasta. Jako młodzieniec Jórg pobierał nauki w jednej ze słynnych pracowni złotniczych i w 1478 r. został wyzwolony. Około 1486 r. pracował w bazylice św. św. Ulricha i Afry.

Zyskał renomę jako twórca wspaniałego srebrnego ołtarza dla augsburskiej katedry i przyczynił się do wprowadzenia renesansu włoskiego w architekturze swego miasta. Jako wojskowy inżynier projektował i dokumentował rozmaite budowle w Niemczech. Rozbudziło to jego zainteresowania sztuką sporządzania planów przestrzeni miejskich, takich, jakie wykonywał np. Jacopo de Barbari . Zaowocowało to wspaniałym planem Augsburga, który zawdzięcza swą doskonałość połączeniu talentów projektanta architektury i precyzyjnego drzeworytnika.

HERB MIASTA
Na dole mapy, pośrodku dwa dumnie wyprężone lwy podtrzymują tarczę z miejskim godłem Augsburga — pyrem (szyszką limby — rzymskim symbolem pomyślności i dobrobytu) na ozdobnej podstawie. Herb podkreśla dumę augsburskich mieszczan ze starożytnych korzeni miasta.

FUGGEREI
Ta północna dzielnica ufundowana w 1516 r. przez Fuggerów to prawdziwe miasto w mieście, z utrzymywanymi przez fundatorów kamienicami dla rzemieślników.

CESARSKI ORZEŁ

Wielki, dwugłowy czarny orzeł Habsburgów, posadowiony nad tarczą herbową cesarza Karola I, pana Świętego Cesarstwa Rzymskiego, które w XVI w. nadal formalnie istniało, nie pozostawia wątpliwości co do przynależności Augsburga do politycznej sfery imperium Habsburgów ani do tego kto — w ostatecznej instancji — jest jego władcą.

Podobnie jak Jacopo de Barbari Seld użył do wykonania planu najnowszych technik. W latach dwudziestych XVI w. bogate miasta północnoeuropejskie, jak Augsburg, dokonywały pomiarów topograficznych różnych części Cesarstwa — głównie w celu promocji miasta. Seld wykorzystał przy okazji swe umiejętności inżynierskie i dokładnie wytyczył na planie zasięg murów i kształt miasta. Przygotowanie drewnianych klocków, użytych na koniec do wydrukowania planu, powierzył Hansowi Weiditzowi.