30. Afrykański żaglowiec Mtepi

CCF20141111_00045

 

Istnieją spory dotyczące pochodzenia tego małego żaglowca, który jeszcze na początku XX w. kursował między Zanzibarem a północnym wybrzeżem Kenii. Według niektórych mtepi powstał w X w., inni jego powstanie przesuwają na IV—VI w., a można również znaleźć zwolenników teorii, że statek ten powstał nawet na początku naszej ery. Mondfeld uważa go za jeden z najstarszych typów dhow, ale inny specjalista — Goldsmith — jest zdania, że wpływy dhow na tym żaglowcu pojawiły się dopiero w późniejszym etapie jego rozwoju. Niestety do dzisiaj pewne jest tylko to, że ten interesujący egzotyczny żaglowiec już dawno zniknął z powierzchni mórz. Mtepi wprawdzie kadłubem przypominał arabski dhow, a właściwie bum, jednak odróżniał się wysokim czworokątnym żaglem ‘z maty plecionej z włókien orzecha kokosowego, jakiej nigdy nie stosowano na żadnym typie dhow. Kadłub mtepi budowany był w kształcie trapezu, posiadał krótką stępkę oraz bardzo pochyloną i stosunkowo długą dziobnicę i tylnicę.

Połączenie kadłuba ze stępką i obydwoma stewami było wzmocnione linami z włókien orzecha kokosowego, które przechodziły przez otwory w klepkach poszycia i konstrukcji nośnej. Mtepi był zbudowany z drzewa palmy kokosowej i ze względu na to, że nie posiadał żeber, a jedynie stępkę, należy przypuszczać, że w technologii budowy wykorzystano niektóre rozwiązania techniczne stosowane przez starożytnych Egipcjan. Sztywność poprzeczną stat-ku nadawały belki łączące górne części obydwu burt. Dla załogi takie rozwiązanie było jednak bardzo niewygodne, bowiem utrudniało poruszanie się po statku. W związku z tym, że mtepi nie miał pokładu i był statkiem o stosunkowo słabej konstrukcji, z żaglem trudnym w obsłudze, nie był stosowany na pełnym morzu, lecz kursował tylko wzdłuż wybrzeży.

Posiadał ster zawiasowy, ale nie jest wiadome, kiedy został on zastosowany po raz pierwszy. Do ochrony ładunków przed promieniami słońca na mtepi znajdował się daszek z maty. Na południe od Zanzibaru wpływ łodzi arabskich szybko zanikł, natomiast pojawił się wpływ malajskich piróg i katamaranów. Widać to na przykładzie sakalave — pirogi z bocznym pływakiem używanej na Madagaskarze. Na dwóch masztach połączonych w kształcie wachlarza podnoszony jest czworokątny żagiel, zamocowany linami szotowymi do drągów łączących pirogę z pływakiem.

spacer

Odpowiedz